Nederlandse Katholieke Bond van Vervoerspersoneel Sint Raphaël

Archiefnummer: 696
Archiefnaam: RAPV
Sector: Stands- en vakorganisaties
Soort archief: Instellingsarchief
Datering: 1903-1983

Plaatsingslijst (pdf, 439 kB) vernieuwd juli 2018

Ten geleide
Nederlandse Katholieke Bond van Vervoerspersoneel Sint Raphaël (1903-1983)
Na de Spoorwegstaking in 1903 werden drie bonden van Spoorwegpersoneel opgericht: de Bond van Staatsspoorwegpersoneel, voor personeel van de Staatsspoorwegen, de Bond van Orde, voor personeel van de HIJSM en de Nederlandsche Roomsch-Katholieke Bond van Spoor- en Tramwegpersoneel Sint Raphaël. De voorbereidende vergadering van de laatste, waarbij ook spoorwegbesturen aanwezig waren, was in Tilburg. Men wilde - het voornemen bestond overigens al vóór de spoorwegstaking - een organisatie op katholieke grondslag, in overeenstemming met de pauselijke encyclieken. Voorzitter werd Willem van Hal, secretaris F.L.D. Nivard. Van kerkelijke zijde sprak mgr. A.J. M. Mutsaers, die zich afzette tegenover de al bestaande socialistische Ned. Vereeniging van Spoor- en Tramwegpersoneel. (De latere bisschop Mutsaerts van Den Bosch was vanaf 1932 de derde bondsadviseur.) De katholieke vereniging Recht en Plicht stelde zich naast de nieuwe organisatie op. In 1910 waren 4000 van de 30.000 katholieke spoorwegmannen lid van de nieuwe Bond. Er waren toen 38 plaatselijke afdelingen. Bij vergaderingen en bijeenkomsten werd steeds benadrukt dat het niet alleen om stoffelijke belangenbehartiging moest gaan, maar ook om geestelijk welzijn. In 1913 werd een bezoek gebracht aan het Vaticaan, waar de spoorwegmannen o.a. hartelijk werden ontvangen door kardinaal Van Rossum. In 1921 ging men weer naar Rome met mgr. Poels en mgr. Mutsaers. In 1927 werd het bondsgebouw in Utrecht betrokken. In 1928 werd het zilveren bondsjubileum gevierd, eerst met weer een Rome-reis. Later was er een feestviering in Den Bosch waar 9000 mannen en vrouwen (‘de Raphaëlleden met hunne dames’) per trein aankwamen. Er was een mis in de St. Jan opgedragen door mgr. Diepen, een defilé, een bloemenhulde bij het Heilig Hartmonument en een ontvangst door het gemeentebestuur, dat op de markt een concert aanbood.

Als gevolg van de economische crisis wilde de spoorwegdirectie in 1932 een loonsverlaging van 10 procent, na tegenstribbelen van de bonden verlaagd tot 5 procent. Het  jaar daarop werd echter nogmaals 5% gekort. De concurrentie met het opkomende wegvervoer speelde hierin ook een rol. De bonden gingen noodgedwongen accoord. In de bezettingstijd wilde men het werk voortzetten, desnoods onder Duits toezicht maar zeker niet onder leiding van de N.S.B. of nationaal-socialistische mantelorganisaties. Men negeerde dan ook in 1941 het bevel om op te gaan in het genazificeerde N.V.V. en hief de bond op. Bijna alle 10.000 leden bedankten.
Bij de bevrijding van het zuiden van het land herleefden de plaatselijke bonden en in 1945 werd de landelijke bond St. Raphaël heropgericht. In 1948 werd het 45-jarig bestaan gevierd in Utrecht met een plechtige H. Mis opgedragen door mgr. Mutsaerts, inmiddels bisschop van Den Bosch. Kort na de oorlog werden de katholieke vakorganisaties van wegvervoerder Van Gend & Loos en van de K.L.M opgenomen in de Bond St. Raphaël. De naam werd nu Nederlandse Katholieke Bond van Vervoerspersoneel St. Raphaël (KBV).
Vakblad van de Bond was vanaf 1903 Het rechte spoor, dat vanaf 1910 als weekblad verscheen. Door de veranderde omstandigheden werd de naam na de oorlog veranderd in Voorrang. Vanaf 1923 was er voor de bestuurders en vertrouwensmannen het maandblad Onze Kern. Het maximale aantal leden was voor de oorlog 12500, in 1953 waren er 17500 leden. In 1903 was 7% van het spoorwegpersoneel bij St. Raphaël, in 1953 31%. Het 50-jarig bestaan werd in dat jaar gevierd in Den Bosch.
In 1969 werd besloten de confessionele grondslag los te laten en en verdween het woord katholiek uit de naam. Uiteindelijk sloot de bond zich aan bij het Nederlands Katholiek Vakverbond als Vervoersbond NKV.
Bron: KDC-knipselcollectie; literatuur leeszaal KDC

Literatuur van en over de Nederlandse Katholieke Bond van Vervoerspersoneel Sint Raphaël kunt u vinden in RUQuest.

KDC – Knipselcollectie
De knipselcollectie bevat naast knipsels uit dag- en weekbladen diverse andere vormen van min of meer losbladige informatie, zoals persberichten van het Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), overlijdensberichten, fotokopieën uit bio- en bibliografische naslagwerken enz. De knipsels over de Ned. Kath. Bond van Vervoerspersoneel Sint Raphaël zijn beschikbaar in de studiezaal van het KDC.

KDC – Beeld en Geluid
De collectie Beeld en geluid kunt u doorzoeken via de Catalogus van het KDC. Door te zoeken op ‘Nederlandse Katholieke Bond van Vervoerspersoneel Sint Raphaël’ vindt u het bedoelde materiaal.